Laten we in Nederland voor het stoplichtlogo gaan!

Een opiniestuk door Najda Kajdic, consultant bij Précon Consulting Group

Groen voor het stoplichtlogo

Uit het consumentenonderzoek voedselkeuzelogo’s van de Consumentenbond uit april 2019 is gebleken dat het stoplichtlogo onder de Nederlandse consument het beste scoort. 68% van de consumenten is heel positief over het stoplichtlogo en 51% zou het stoplichtlogo het liefst op de verpakkingen willen zien. Mijn voorkeur gaat ook uit naar het stoplichtlogo. Bij het kiezen van een nieuw voedingskeuzelogo is het vooral van belang dat consumenten makkelijk een gezonde keuze moeten kunnen maken wanneer zij boodschappen doen. Het lijkt minder belangrijk of het product goed te vergelijken is. Het gaat er om dat de consument de beste keuze maakt. Als een consument ziet dat een product veel suiker of vet bevat, kan de consument er makkelijk voor kiezen om het product niet te kopen. Als een consument op basis van de Nutri-Score alleen maar producten met A of B koopt, betekent dit niet meteen dat deze consument heel gezond bezig is.

Vervolgens is het belangrijk om met het invoeren van een nieuw voedingskeuzelogo de consument te leren hoe een etiket gelezen dient te worden. Het stoplichtlogo bevordert dit, omdat de consument al moet kijken naar voedingswaarden in het product. Veel stakeholders pleiten voor een eenvoudig logo, maar ik ben bang dat een eenvoudig logo ook verwarring kan opleveren en hierdoor hetzelfde effect zal hebben als destijds het vinkje. De consument weet namelijk niet waar de letters A tot en met E op gebaseerd zijn of wat het betekent wanneer een Keyhole-logo op de verpakking geplaatst wordt. Dit was ook het geval bij het vinkje, er bestond onduidelijkheid over de verschillen tussen het blauwe en het groene vinkje. Deze ervaring moet ervoor zorgen dat over een paar jaar het nieuwe voedselkeuzelogo niet weer wordt afgeschaft.

Uit het stakeholders verslag van 16 oktober 2019 wordt door veel bedrijven de voorkeur aangegeven aan de Nutri-Score. Wel stellen bijna al deze bedrijven als voorwaarde dat de Nutri-Score dan wel binnen de schijf van vijf moet passen of dat het algoritme achter de Nutri-Score aangepast dient te worden. Het lijkt mij niet de bedoeling dat het algoritme aangepast wordt, zodat de Nutri-Score voor ieder land anders wordt en het voor Nederland dan beter in de schijf van vijf zal passen. Daarnaast wordt door veel stakeholders de voorwaarde gesteld dat het nieuwe logo voor heel Europa moet gelden. Dit is ook lastig, omdat het gebruik van suiker en zout in elk land anders is geregeld en elk land specifieke producten heeft die nou eenmaal een bepaalde receptuur hebben. Ik ben daarom ook van mening dat niet te veel waarde gehecht moet worden aan deze voorkeur voor de Nutri-Score. Het lijkt mij dat deze voorwaarden veel makkelijker op te lossen zijn als het stoplichtlogo ingevoerd wordt. Hier zit geen algoritme achter dat aangepast zou moeten worden. Het probleem met specifieke producten speelt hier ook geen rol. Er wordt namelijk niet door middel van een logo aangegeven hoe gezond het product is, maar de leverancier kan wel zien dat in een bepaald product meer zout zit bijvoorbeeld. Opvallend is wel dat uit het verslag blijkt dat vooral diëtisten de voorkeur geven aan het stoplichtlogo. Ook Coca Cola en PepsiCo geven de voorkeur aan het stoplichtlogo om zo een beter bewustzijn bij de consument te creëren.

Hoe zat het ook al weer?

Het preventieakkoord dat in Nederland geldt, moet er voor gaan zorgen dat levensmiddelen gezonder worden. Het invoeren van een nieuw voedingskeuzelogo is één van de punten die in het preventieakkoord genoemd staan. Staatssecretaris van Volksgezondheid, Paul Blokhuis, heeft tot eind dit jaar om een keuze te maken welk voedingskeuzelogo in Nederland gaat gelden. Er zijn drie kanshebbers: Nutri-Score uit Frankrijk, het Britse Evolved Nutrition Label, in het vervolg stoplichtlogo, en het Keyhole-logo uit Scandinavië. Om een goede keuze te kunnen maken is de staatssecretaris in gesprek met onder andere het Voedingscentrum, het RIVM, de Consumentenbond en verschillende fabrikanten. Ook lopen er verschillende consumentenonderzoeken, zodat uiteindelijk de juiste beslissing gemaakt kan worden die voor de consument het beste werkt.

Naar het nu lijkt is de grootste kanshebber de Nutri-Score. Door een score aan een product te geven van A tot E, waarin A als meest gezond wordt gezien en E als minst gezond, kan de consument een bewuste keuze maken welk product hij in zijn winkelwagentje stopt. Geen enkel logo is perfect en zo kleven er aan elk logo wat voor-en nadelen. De drie verschillende kanshebbers en de voor-en nadelen hiervan worden hierna nader toegelicht.

De drie kanshebbers

Nutri-Score

De Nutri-Score geeft een product een score van A tot E. Er zit een algoritme achter die in Frankrijk ontwikkeld is. Het bepaalt welke score het product krijgt. Een product krijgt punten als het veel groente, fruit of vezels bevat en het krijgt minpunten als het veel suiker of zout bevat.

Stoplichtlogo

Het stoplichtlogo geeft een herhaling van de voedingswaarden voor energie, vet, verzadigd vet, suiker en zout op de voorkant van het etiket. Daarbij wordt met de kleur rood aangegeven dat er te veel vet, suiker of zout in het product zit. De kleur oranje geeft aan dat er gemiddelde hoeveelheden in het product zitten en de kleur groen geeft aan dat de hoeveelheid vet, suiker of zout in het product goed is.

Key-hole logo

De derde en laatste kanshebber is het Key-hole logo dat het meest lijkt op het voormalige vinkjessysteem dat we in Nederland hadden. Een product krijgt een Keyhole-logo als het product een gezondere keuze binnen een productgroep is.

Voor– en nadelen

Zoals bij veel keuzes die gemaakt moeten worden, kan het voorkomen dat geen enkele keuze ideaal is. Zo lijkt het ook te zijn voor het maken van een keuze voor een nieuw voedingslogo in Nederland. Elk logo heeft voor- en nadelen.

Om met de Nutri-Score te beginnen: het grootste voordeel is dat in één oogopslag te zien is of een product gezond is of niet. Het is onafhankelijk en makkelijk te vergelijken. Bovendien ontstaat er een duidelijke rangorde van producten binnen een zelfde productgroep. Volgens Foodwatch ontmaskert de Nutri-Score misleidende claims. Zo kan een product bepaalde wettelijk toegestane claims bevatten, zoals “volkoren”, wat het product gezonder lijkt te maken . Door een lagere Nutri-Score kunnen deze producten toch als ongezond uit de bus komen. Het grote nadeel van de Nutri-Score zijn de ‘gekke’ uitkomsten wanneer je producten gaat vergelijken. Zo blijkt dat Coca-Cola light gezonder is dan olijfolie en is een rijstwafel net zo ongezond is als een Mars. Ook krijgen alle soorten kaas een zeer lage score. Dit zou verwarrend kunnen zijn. Daarnaast is de Nutri-Score niet gebaseerd op het eindproduct. Hierdoor krijgt diepvriesfriet een A, maar na het afbakken is het natuurlijk geen A meer. Tot slot geeft de Nutri-Score niet alle gewenste informatie voor de consument, omdat het alleen gebaseerd is op een letter.

Het stoplichtlogo daarentegen bevat meer informatie en ontmoedigt de consument om een ongezonde keuze te maken op basis van vet, suiker of zout. Het grote nadeel van het stoplichtlogo is dat het niet makkelijk te vergelijken zou zijn en er te veel informatie op de voorkant van de verpakking zou staan.

Het Keyhole-logo is simpel en met de groene kleur geeft het in één oogopslag aan wanneer het product een gezonde keuze is. Nadeel is ook meteen dat het té simpel is en daardoor lastig te begrijpen voor consumenten. Het komt erg in de buurt van het oude vinkjessysteem en deze is reeds afgeschaft omdat het te verwarrend was voor consumenten.

Kort samengevat. Staatssecretaris Blokhuis heeft tot eind dit jaar om te beslissen welk voedingskeuzelogo in Nederland ingevoerd zal worden. Er zijn drie grote kanshebbers: de Nutri-Score, het stoplichtlogo of het Keyhole-logo. Aan alle logo’s kleven voor-en nadelen. Zo is met de Nutri-Score is in één oogopslag te zien of het product gezond is of niet, maar de score komt niet overeen met de schijf van vijf en leidt soms tot ‘gekke’ uitkomsten. Het stoplichtlogo bevat meer informatie over de voedingswaarden, maar producten zijn moeilijker met elkaar te vergelijken en is het Keyhole-logo simpel, maar kan daardoor juist verwarrend zijn. Alle voor-en nadelen in acht genomen, lijkt mij het stoplichtlogo de beste keuze. Uit het consumentenonderzoek bleek ook al dat consumenten hier de voorkeur aan geven. Daarnaast worden consumenten geleerd om een etiket te lezen en past het beter in de schijf van vijf. We zullen allemaal nog een aantal weken moeten wachten om te zien waar de keuze van staatssecretaris Blokhuis op gevallen is.