Zonnebloemolie niet meer in de receptuur, nog wel op het etiket

De levensmiddelenindustrie waarschuwde er al voor: de zonnebloemolie is bijna op. De schaarste zorgt ervoor dat er bijna geen fles meer te krijgen is in de supermarkt. En ook dat steeds meer fabrikanten door hun voorraden zonnebloemolie heen zijn. De aanpassing op het etiket is een enorme administratieve klus. Welke extra werkzaamheden staan de bedrijven en fabrikanten te wachten?

Zonnebloemolie wordt in veel verschillende voedingsmiddelen verwerkt, zoals margarine, vlees, vleesvervangers, kant-en-klaarmaaltijden, broodbeleg en banketproducten. Hierdoor zijn veel levensmiddelenfabrikanten genoodzaakt een alternatief te zoeken in hun recepturen, wat voor extra werklast zorgt. Niet alleen moet de grondstof in de receptuur vervangen worden, ook de ingrediënten op het etiket moeten worden aangepast. Immers, Verordening (EU) 1169/2011 stelt dat plantaardige olie in de lijst van ingrediënten verplicht moet worden aangevuld met zijn oorsprong.

Coulance NVWA

Is de receptuur eenmaal aangepast, dan kan het lang duren voor zo’n wijziging is doorgevoerd op het etiket. Afnemers vragen om betrouwbare informatie in de eindproductspecificaties. De systemen waarin die specificaties worden opgevraagd moeten daarom allemaal up-to-date worden gemaakt met de juiste grondstofgegevens. Maar ook het type etiket maakt dat er veel tijd over een etiketwijziging heen gaat. Een papieren etiket of sticker is bij de drukker sneller aangepast dan een in-mould etiket (denk aan het kuipje margarine).

Omdat het een aantal maanden kan duren heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in dit bericht aangegeven tijdelijk coulant te zijn ten opzichte van etiketten die incorrect zijn door het tekort aan zonnebloemolie in de wereld. Wel dienen bedrijven en supermarkten zorg te dragen de consument correct te informeren over de gebruikte alternatieven voor zonnebloemolie.

En ondertussen hebben ook andere Europese landen en het Verenigd Koninkrijk statements gepubliceerd over de flexibele handhaving op de etiketten waarbij zonnebloemolie is vervangen door een andere grondstof.

Meer druk op het administratief vlak

Ondanks de coulance van de NVWA betekent de schaarste hoe dan ook extra werk voor voedingsmiddelenfabrikanten, qua productontwikkeling én administratieve taken. Niet alleen moeten recepturen en voedingswaarden geüpdate worden, ook dient er scherp gelet te worden op allergenen. En te allen tijde moet rekening worden gehouden met alle andere wettelijke vereisten. “Andere overtredingen van de wettelijke eisen voor het etiket vallen niet onder deze tijdelijke uitzondering.” aldus de NVWA.

Update: 8 April 2022

Richtlijnen VWS

Vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zijn deze week richtlijnen gepubliceerd om de levensmiddelenindustrie tegemoet te komen in de werkdruk. De overheid houdt hiermee rekening met het etiketteren van de informatie bij het tekort aan zonnebloemolie, zonder dat een volledig nieuw etiket opgesteld hoeft te worden. Hierbij is gedacht aan diverse situaties, zoals het vervangen van de zonnebloemolie door een andere plantaardige olie, bestaande claims en afbeeldingen op de verpakking, allergenen, het vervangen van zonnebloemolie door palmolie ondanks de vermelding ‘palmvrij’ en zonnebloemolie als primair ingrediënt in producten. Deze richtlijnen gelden vanaf heden tot januari 2023.

In wisselende verhouding

Vanaf 1 januari 2023 is het toegestaan om in de declaratie de vermelding “in wisselende verhoudingen” te gebruiken in de opsomming van oliën. Dit wanneer een opsomming wordt gemaakt met alle oliën die ter vervanging van zonnebloemolie kunnen worden gebruikt in het product. Zo geeft het ministerie van VWS het volgende voorbeeld: plantaardige oliën 28% (zonnebloem, lijnzaad, palm, koolzaad, in wisselende verhouding). Dit in tegenstelling tot de huidige regel beschreven in bijlage VII, deel A, punt 8 van Verordening (EU) 1169/2011. Andere uitzonderingen in de etikettering zijn vanaf 1 januari 2023 niet meer toegestaan.

Alle richtlijnen en de randvoorwaarden zijn te lezen in het gepubliceerde bericht van het NVWA.